Zostanie rodzicem jest jednym z najpiękniejszych momentów w życiu każdego człowieka. Dziecko powinno być przecież owocem miłości dwojga dorosłych osób. We współczesnym świecie jednak, gdzie pomału odchodzi się od tradycyjnych modeli relacji i rodziny- niejednokrotnie dochodzi do sytuacji, w których ojcostwo przypisane zostaje niewłaściwemu mężczyźnie. Domniemanie ojcostwa wynikające z przepisów prawa lub błędne uznanie przez mężczyznę ojcostwa należy wówczas obalić przez zaprzeczenie ojcostwa.
Dwa oblicza ojcostwa
Ojcostwo jest terminem, który posiada dwa aspekty. Pierwszy z nich- prawny- jest niejako stwierdzonym w akcie urodzenia dziecka stosunkiem prawnym między mężczyzną a dzieckiem , który nakłada na ojca szereg praw i obowiązków w stosunku do dziecka. Stwierdzenie prawne ojcostwa nie jest stwierdzeniem więzi biologicznej pomiędzy mężczyzną a dzieckiem- co jest drugim aspektem ojcostwa- biologicznym. Bycie zatem ojcem biologicznym- jeśli nie doszło do ustalenia ojcostwa i stwierdzenia go na drodze prawnej- nie daje mężczyźnie żadnych praw w stosunku do dziecka, ani nie nakłada na niego żadnych obowiązków wynikających z faktu rodzicielstwa.
Ustalenie ojcostwa
Jest jednoznacznym stwierdzeniem na gruncie prawnym praw i obowiązków ojca wobec dziecka. Ustalenie to dokonuje się przez:
• domniemanie ojcostwa- jeśli kobieta jest mężatką przyjmuje się z mocy prawa, że ojcem dziecka jest jej mąż- fakt ten może zostać obalony w drodze zaprzeczenia ojcostwa
• uznanie ojcostwa- w momencie, gdy kobieta jest niezamężna lub gdy doszło do zaprzeczenia ojcostwa męża
• sądowne ustalenie ojcostwa- gdy nie można ustalić ojcostwa przez domniemanie lub uznania
Zaprzeczenie ojcostwa – czym jest?
Zaprzeczenie ojcostwa to nic innego jak obalenie domniemania bycia ojcem dziecka przez męża matki dziecka. Najczęściej dochodzi do niego w przypadku, gdy partnerzy nie mieszkają razem, są w separacji. Dopóki jednak trwa domniemanie- wszelkie prawa i obowiązki wynikające z faktu bycia opiekunem prawnym dziecka- muszą być realizowane.
Zaprzeczenie ojcostwa- terminy
Z wnioskiem o zaprzeczenie ojcostwu mogą wystąpić:
• mąż matki- domniemany ojciec- termin do złożenia żądania zaprzeczenia ojcostwa wynosi sześć tygodni odo momentu powzięcia faktu o narodzeniu się dziecka. Nie można jednak złożyć go, jeśli dziecko osiągnęło pełnoletność;
• matka dziecka- może wystąpić do sądu z wnioskiem o zaprzeczenie ojcostwa w ciągu sześciu miesięcy id urodzenia dziecka
• dziecko po osiągnięciu pełnoletności- ma na to trzy lata od powzięcia informacji o tym, że jego ojciec w aspekcie prawnym nie jest jego ojcem biologicznym;
• prokurator- może wystąpić z takim wnioskiem w dowolnym momencie.
W tym momencie wart zaznaczyć, że jedyną drogą biologicznego ojca do ustalenia ojcostwa, jeżeli opiekunowie prawni nie chcą zaprzeczać ojcostwu, jest zwrócenie się do prokuratury.
Jak wygląda procedura zaprzeczenia?
Celem wszczęcia postępowania w sprawie zaprzeczenia ojcostwa należy wystąpić z wnioskiem do sądu. Pozew taki powinien zostać skierowany przeciwko matce i dziecku albo- w przypadku śmierci matki- przeciwko dziecku. W przypadku pozwu składanego przez dziecko- występuje ono przeciwko matce i ojcu (względnie ustalonemu kuratorowi).
Zaprzeczenie ojcostwa wymaga postawienia przeciwdowodu. Najpewniejszym z nich jest badanie DNA, które jednoznacznie skazuje na występowanie zależności biologicznej między domniemanym ojcem a dzieckiem. Może ono powodować komplikacje jedynie w przypadku, w którym pobranie materiału genetycznego jest utrudniane przez jedna ze stron. Możliwe jest wówczas uzyskanie przeciwdowodu za zgodą sądu opiekuńczego lub przez badanie grupowe matki dziecka, dziecka oraz przypuszczalnego ojca dziecka. Braku możliwości bycia biologicznym ojcem dziecka można dowieść również przez potwierdzony brak możliwości zostania ojcem z przyczyn zdrowotnych lub potwierdzonym brakiem możliwości kontaktu z matką dziecka w momencie, w którym doszło do jego poczęcia (np. długotrwały pobyt za granicą).
Jakie są konsekwencje zaprzeczenia ojcostwa?
Uprawomocnienie się wyroku w sprawi zaprzeczenia ojcostwa, w którym obalone zostaje domniemanie ojcostwa skutkuje ustaniem ex nunc (od teraz) władzy rodzicielskiej dotychczasowego ojca. Dotychczas podejmowane przez byłego ojca działania wobec dziecka zostają jednak w mocy. W zakresie obowiązków alimentacyjnych w stosunku do dziecka- były ojciec musi wystąpić z wnioskiem do sądu o zniesienie obowiązku alimentacyjnego. Zmienia się również sytuacja w kwestii prawa do dziedziczenia majątku- dziecko i były ojciec nie są już w tym zakresie wobec siebie zależni.
Dowiedz się więcej na stronie Kancelaria Sprawy Rodzinne